آناتومی خارجی زنبور عسل
توضیحات:
-
به نام خدا
شکل شناسی خارجی زنبور عسل:
زنبور عسل مانند سایر حشرات و بر خلاف مهره داران دارای اسکلت خارجی می باشد. این اسکلت سخت از قطعات و حلقه های سخت کیتینی درست شده که تمام اعضاء داخلی بدن را احاطه کرده و آنها را در مقابل آسیب ها و ضربه های مکانیکی خارجی حفظ می کند.
زنبور عسل حشره ای است تقریباً استوانه ای شکل و تقارن دو طرفی دارد، یعنی اعضاء در قسمت های چپ و راست با هم شبیه می باشند. بدن زنبور عسل مانند سایر حشرات حلقه حلقه بوده و این حلقه ها طوری کنار هم قرار گرفته اند که بدن زنبور را بطور مشخص به سه قسمت سر، سینه و شکم تقسیم می نماید.
در روی سر زنبور که قسمت جلویی بدن را تشکیل می دهد، چشم ها، شاخک ها و قطعات دهانی قرار دارند و در روی سینه ضمائم حرکتی زنبور شامل پاها و بال ها مستقر می باشند.
در روی شکم ضمائمی وجود نداشته، بلکه فقط در انتهای آن دستگاه تناسلی خارجی قرار دارد. نیش که در انتهای بدن زنبوران ماده قرار دارد از تغییر شکل تخم ریز بوجود آمده است. بیشتر ضمائم زنبور عسل مفصلی یا بند بند می باشند.
سر:
سر زنبور جمجمه سختی است که در جلو بدن قرار دارد. سر از روبرو مثلثی و در قسمت عقب یعنی محل اتصال به گردن کمی فرو رفته است. در روی سر زنبور قطعات دهانی و اعضاء حسی مهمی چون چشم های ساده، مرکب و شاخک ها قرار می گیرند. سر حشرات توسط قطعه نرمی بنام گردن به سینه متصل می گردد.چشم ها
زنبور عسل دو نوع چشم دارد. چشم های مرکب و چشم های ساده.چشم های مرکب:
به صورت لوبیایی و بزرگ در دو طرف و بالای سر قرار دارند. هر کدام از چشم های مرکب از تعداد زیادی سلول های شش وجهی درست شده اند که هر کدام بعنوان یک واحد بینایی عمل می کنند. تعداد سلول های شش وجهی در زنبور نر خیلی بیشتر از زنبور ملکه و کارگر می باشد. هر چشم زنبور نر تقریباً از ده هزار زنبور کارگر و ملکه از پنج هزار چشم ساده تشکیل شده است. طرز قرار گرفتن و بزرگی چشم ها وسیله ای است که زنبوردار به کمک آن به راحتی می تواند زنبور نر را از زنبور کارگر تشخیص دهد. چشم های زنبور نر بزرگتر است و از عقبِ سر به هم می رسند، ولی در زنبور کارگر و ملکه چشم ها به هم نمی رسند.
چشم های ساده:
سه عدد هستند که در فرق سر و در بین چشم های مرکب به صورت قرینه قرار می گیرند. چشم های ساده معملاً از یک عدسی بسیار ساده درست شده اند. مجموعه چشم های ساده و مرکب، حس بینایی زنبور را تشکیل می دهند.تصور می شود که این چشم ها جهتِ نور و محل قرار گرفتن خورشید را به زنبور ها نشان می دهند.
شاخک ها:
شاخک ها زواید بندبند بوده که به تعداد یک جفت در جلو و معمولاً در بین و کنار چشم های مرکب قرار می گیرند. تعداد بندها در زنبورهای نر 13 و در زنبور ملکه و کارگرها 12 بند هستند. در روی شاخک هفت نوع سلول های حسی تشخیص داده اند، که به عنوان اعضاء حسی تماسی، بویایی و همچنین اعضاء حسی که نسبت به درجه حرارت، رطوبت و گاز کربنیک حساس می باشند مشخص گردیده اند. کار شاخک ها لمس کردن و بوییدن است.
قطعات دهانی:
به طور کلی قطعات دهانی زنبور عسل از چهار قسمت تشکیل شده است
ـ لب بالا
در جلو سر و جلو سایر قطعات دهانی قطعه سخت مستطیلی شکلی قرار دارد که توسط قسمت نرمی به جلو سر یا صورت متصل می گردد.
زندگی اجتماعی زنبور عسل - جلسه سوم
ـ آرورا های بالا
در زیر لب بالا دو زایده بسیار سخت معمولاً قهوه ای یا سیاهرنگ، مقعر الطرفین که از دو نقطه به جمجه سر متصل گردیده که دارای حرکت افقی بوده و در عمل تغذیه و همچنین ساختن لانه های مومی بکار برده می شوند.
ـ آرواره های پایین
آرواره های پایین در قسمت زیر یا عقب آرواره های بالا قرار می گیرند. هر آرواره پایین از پنج قسمت تشکیل یافته است.
ـ لب پایین
لب پایین در وسط دو آرواره پایین قرار داشته و خود مانند آرواره پایین از 5 قطعه درست شده است. از رویهم قرار گرفتن زواید لب پایین و آرواره های پایین، خرطوم، زبان و در نتیجه کانال مواد غذایی و کانال بزاقی به وجود می آیند. زنبور به کمک خرطوم، شهد را از روی گل ها جمع آوری می کند و از راه دهان به داخل کیسۀ عسل می فرستد.سینه:
از سه حلقه کتینی درست شده که سخت به یکدیگر چسبیده اند. کتین مادۀ سخت و شکنندهای است که بدن همۀ حشرات از جمله زنبور عسل را می پوشاند و بال ها، پاها و عضوهای زیر به آن اتصال دارند.
بال ها:
زنبور عسل شش پا دارد که جفت عقب آن حفره هایی به نام سبد دارند. زنبور عسل در دوران فعالیت خود گرده های گل را در این حفره ها می ریزد و با خود به کندو حمل می کند. این سبدها در کارگران بزرگ تر از نر هستند.
شکم:
شکم زنبور که در قسمت انتهایی بدن قرار دارد، از شش نیم حلقۀ کتینی پشتی و شش نیم حلقۀ شکمی تشکیل شده است. در انتهای شکم، محل دفع مدفوع حشره قرار دارد. نیش زنبور (فقط در زنبور های ماده) از همین محل خارج می شود.
نیش زنبورها مثل قلاب ماهیگیری 15تا16 عدد خار وارونه دارد. به همین دلیل ، هر وقت زنبور نیشش را به گوشت بدن پستانداران فرو کند، نمی تواند آن را بیرون بیاورد و در اثر تقلای زنبور پاره می شود. جراحات حاصل از پاره شدن عضلات متصل به نیش، پس از مدت کمی باعث مرگ زنبور می شود.