شهد چیست
توضیحات:
-
شهد یا نکتار مایعی مملو از قند است که درون گل‌ها، به منظور جذب جانوران گرده‌افشان تولید می‌گردد یا در خارج از گل‌ها برای تغذیه جاندارانی که با گیاه رابطه همیاری دارند تولید می‌گردد. شهد توسط غده‌هایی به نام نکتاریزتولید می‌گردد.همچنین شربت رقیقی است که به وسیله ی سلولهای شهدزا از قاعده گلبرگها وحتی دمبرگ وبرگ سلولهای شهدزای خارج از گل نیز ترشح میشود.
اجزای تشکیل دهنده شهد:
-آب که به میزان زیاد در شهد وجود دارد به طوری که پس از تبخیر شدن تنها ۲۸ درصد آن باقی می ماند.
-قندهای مختلف
-مواد پروتینی معدنی
-دیاستازها
-مواد رنگی و معطر
- حاوی آنزیم ها و ویتامین
که مقدار همه موارد بالا بسته به شرایط اب و هوایی و نوع گیاه متفاوت می باشد.
جریان تولید شهد توسط گیاه:
در جریان رشد گیاه اب از طریق ریشه بالا امده و به سوی قسمت های انتهایی می رود و در این هنگام در مسیر خود قند را حل می کند .هنگامی که این شرایط مناسب متوقف می شود که معمولا پس از توقف رشد گیاه اتفاق می افتد .جریان مایع قند دار هنوز متوقف نشده و باعث لبریز شدن ان می گردد .به این ترتیب غدد وارد عمل شده و شیره ترشح میکنند.
این شیره ها هم نقش سوپاپ را برعهده دارند برای تسریع یا توقف تعرق و هم نقش پمپ را برای امکان دادن به این مایع شیرین برای خروج ایفا می کنند .اکثر این غده ها به صورت یم برجستگی در داخل گل ها قرار دارند ولی هم چنان خارج از گل ها و زیربرگ ها نیز حضور دارند . این غده ها دارای چندین مجرا هستند که از هر مجرا قطره ی کوچکی ترشح شده و در مجموع در سطح غده مقداری شیره جمع می شود.
نوع وترکیب شیره به شکل کاملا محسوسی بر حسب گلی که شیره را تولید می کند متفاوت است . همان قدر که در گیاهان تنوع وجود دارد این شیره ها نیز متفاوت هستند.-شیره ی اقاقیا از نظر فرکتوز غنی است.
-شیره پیچک سرشار از گلوکوز می باشد
- شیرهای دیگر از نظر ساکاروز غنی است
نوع قند حاکم در شهد گل خواص عسل مربوطه و خصوصا غلظت ان را مشروط می سازد به عنوان مثال عسل هایی که از نظر فرکتوز غنی هستند ، به حالت مایع در می اند مسأله دیگری که نیز متغیر است غلظت ان از نظر قند و مقدار رقت ان در اب می باشد . در این مورد تغیرات قابل ملاحظه ای بر حسب شرایط اب وهوایی می توانند بوجود بیایند . به طوری که از یک هفته تا هفته دیگر شهد یک گل می تواند دوبار کمتر قند داشته باشد .تنها ترکیبات شهد گل تغییر نمی کند ،بلکه حجم تولید ان نیز متغیر می شود و این تغییر چون بر اهمیت عسل دهی گیاه تأثیر می گذارد.
عوامل موثر در تولید شهد:
-زمان
نقش مهمی در ترشح شهد گل دارد و در اکثر موارد به نظر می رسد که بهترین زمان مناسب اواسط پیش از ظهر و یا اواخر بعد از ظهر باشد .
-رطوبت خاکاین رطوبت مستقیما روی تولید شهد تاثیر می گذارد زیرا در وهله ی اول ریشه های گیاه باید اب را از زمین بگیرند و سپس قندهای موجود در بافت های گیاهی را در ان حل کرده وشهد را بوجود بیاورند .بنابراین، اگر زمینی بیش از حد خشک باشد تولید شهد در ان کند خواهد شد . بهترین زمان هنگامی است که پس از باران هوایی گرم خشک و افتابی ایجاد شود در این حالت خاک که توسط باران خیس شده است رظوبت خود را از طریق کانال های شهد که بوسیله ی خورشید فعال می شوند در هوا می گستراند . گاهی اوقات در تابستان تنها یگ رگبار شدید کافی است تا گیاهان شهد فراوانی را فردای ان روز که خورشید به شدت می تابد تولید کنند.
-سقوط ناگهانی درجه حرارت
درجه ی حرارت نباید زیاد پایین باشد در صورتی که دمای هوا پایین تر از ۱۰ درجه سانتی گراد باشد، زنبورهای اهلی پرواز نمی کنند. البته این میانگین درجه ی حرارت در هر ناحیه متغیر می باشد و نمی توان درجه ی حرارت ثابت و معینی مشخص کرد، زیرا امکان اختلاف بین کندوهای مناطق مدیترانه ای و کندوهای کوهستانی وجود دارد.
- بادهای تند وگرم
وزیدن باد، جمع آوری شهد را تضمین نمی کند. زنبورها به هیچ وجه علاقه ای به باد ندارند و حتی یک باد ضعیف، باعث افت فعالیت آن ها می شود. و بادهای شدید به طور کلی خروج زنبورها از کندو را ممنوع می سازد.
باران
به طور کلی باران با جمع آوری شهد دارای تضاد و اختلاف است. در بسیاری از مواقع، حتی یک هوای ابری باعث منصرف شدن زنبورها از پرواز می شود، چون آن ها به طور ناخودآگاه می ترسند در صورتیکه باران شروع شود، دیگر قادر به بازگشتن به کندو نباشند.
-دامنه فعالیت زنبور کارگر
برای جمع اوری شهد یا گرده حداکثر تا فاصله 13 کیلومتری پرواز می کند و دامنه فعالیت ان تا حدود 130 کیلومتر میباشد ولی اگر منابع شهد و گرده کافی در دسترس باشد برای جمع اوری شهد و گرده ترجیح می دهند در فاصله 200 تا 500 متری پرواز کنند.باید توجه داشت که پرواز زنبوران به فاصله های دور از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست.زیرا معادل شهد جمع اوری شده انرزی مصرف می کنند.اگر دو کندوی زنبورعسل را در یک باغ سیب در فاصله 250 متری قرار داد.تراکم زنبورهای کارگر هرگروه در مجاورت کندوهای خود بیشتر بوده ولی به تدریج با زیاد شدن فاصله تراکم کمتر گردیده وبه این ترتیب زنبورها برای خود منطقه نفوذ تشکیل می دهند.سرعت پرواز زنبوران کارگر به سمت کندو در حدود 32 کیلومتر در ساعت است .هنگام دورشدن از کندو کمتر شده وبه طور متوسط در حدود 18 کیلومتر در ساعت است. زیرا در این حالت مدتی از وقت خود را صرف جستجوی منابع جدید می نمایند.سرعت زنبوران در جهت باد بیشتر از پرواز در خلاف جهت ان است.زیرا در این حالت از کوشش ارادی خود داری کرده وفقط خود را در جهت وزش باد قرار می دهند. ولی در خلاف جهت باد به علت مقابله با باد ناگریز بر سرعت خود می افزایند .اگر سرعت باد از20 کیلومتر در ساعت تجاوز کند از پرواز زنبوران جلوگیری می نماید.