غده موم ساز زنبور عسل
توضیحات:
-
همان گونه که در مبحث ساختار داخلی زنبور عسل در سایت عسل طبیعی ایران (عسل خاطره) درباره غدد زنبور عسل صحبت شده بود. دراین قسمت از مقالات ،اطلاعاتی را در باره غده موم ساز زنبور عسل بیان می کنیم.
غده موم ساز چیست:
چهار جفت غده ترشح کننده موم در نیم حلقه های شکمی بندهای چهارم تا هفتم شکم قرار گرفته اند. در شرایط مساعد، سلول های مخصوصی تغییر شکل می دهند و به غده های موم ساز که قادر به ترشح موم باشند مبدل می گردند. سوراخ خروجی این غده به وسیله صفحات روی هم قرار گرفته شده پنهان است و به همین لحاظ تصور می شود که موم از بین بندهای زیرین شکم ترشح می شود. بعد از پایان دوره ترشح موم در کارگران این غده ها از بین می روند.ترشح موم پس از ۱۲ روز از غده های زیر شکمی زنبور کارگر ترشح می شود.وبه اصطلاح موم بافی می کند. یک فروند زنبور عسل در طول حیات خود حدودا یک اپسیلون موم ترشح میکند.و برای تولید ۱ کیلو موم زنبور عسل حدودا ۱۲۵۰۰۰۰ فروند زنبور عسل نیاز است ترشح موم توسط غدد مومی به واسطه‌ی تغذیه از مواد قندی و هضم و جذب آنها صورت می‌گیرد
تغذیه از مواد قندی خصوصاً شهد و عسل توسط زنبور عسل برای تولید موم بسیار حائز اهمیت است. ثابت شده است که زنبورهای کارگر فقط در فاصله‌ی سنی حدود ۱۰ تا ۱۷ روزه‌گی قادر به ترشح موم هستند. به عبارت دیگر غدد مومی زنبورهای کارگر در این دوره فعال بوده و می‌توانند موم ترشح کنند. گرچه عده‌ای از کارگرها تا چند روز پس از این سن نیز ممکن است کمی موم ترشح کنند. ولی این عمل در قبال مصرف چربی‌های ذخیره بدن انجام شده و عمر زنبور را نیز کوتاه میکند، بنابراین زنبورهای کارگری که در فاصله‌ی سنی ۱۰ تا ۱۷ روزه‌گی هستند در دوران جریان شهد طبیعی، و یا با تغذیه از عسل و یا شربت مداوم، قادر به تولید موم می‌باشند.موم چیست:
موم ماده ای است جامد و بی شکل با بوی مطبوع، بدون طعم و به رنگ زرد که حاصل ترشحات غدد موم ساز زنبور عسل است که در زیر شکم آن قرار دارند. موم در ابتدا بصورت مایع بوده وپس از مجاورت با هوا سخت شده و به صورت پولک در می آید زنبورها موم را برای سلول سازی داخل کندو بکار میبرند. پولک‌های مومی به وسیله‌ی پاهای عقبی زنبور کارگر به طرف قطعات دهانی منتقل شده که با حرکات مختلف پاهای جلویی و قطعات دهانی و همچنین اضافه کردن مقداری از بزاق دهان به موم، آن را شکل داده و برای ساختن سلول یا لانه‌ی خود به سطح شان می‌چسباند. زنبورهای جوان بعد از تغذیه نوزادهای جوان لاروها و شفیره‌ها با ژل رویال در ساخت كندو شركت می‌كنند.عسل مصرف شده و بعد از 24 ساعت همراه با بسیاری از زنبورهای دیگر در وضعیت معلق آرام می‌گیرد، 8 غده موم ساز در زیر شكم زنبورهای جوان تكه‌های صفحه ای كوچك موم ترشح می‌كنند. این بشقابكها بوسیله زنبور عسل تراشیده، جویده و با اضافه نمودن بزاق و انواع آنزیم ها، نرم و خمیری می شوند. زمانیکه این بشقابکها جویده شدند، به شان می‌چسبند و چند بار مجدداً جویده می‌شوند، بالاخره قسمتی از این شاهكار معماری، حجرات شش گوش، ساختمان 20 گرمی كه می‌تواند 1000 گرم عسل را نگهدارد، را بوجود می‌آورند.
موم مثل بتن برای دهانه خانه شان عسل استفاده میشود و وقتی كه با مقداری بره موم مخلوط گردد، نوزادها، لاروها و شفیره ها را از بیماریهای عفونی و تلف شدن حفاظت می کند. علاوه بر بره موم، موم نیز برای پر كردن شكاف‌ها و پوشاندن اشیاء خارجی در كندو بكار میرود. مومی كه توسط زنبوردار جمع‌آوری میگردد آن است كه در ساخت شان بكار میرود. زنبورداری با كندوی قاب دار، موم را تقریباً از قسمت درپوش و سمت فوقانی حجرات عسل تولید می‌كند.
تولید موم کلنی زنبورعسل:
میزان تولید موم هر کلنی در سال حدود ۳۵۰ تا ۵۰۰ گرم و به طور متوسط حدود ۴۰۰ گرم تخمین زده میشود. ضمناً با روش‌های مختلف می‌توان میزان موم تولیدی هر کلنی را افزایش داد. از جمله قرار دادن چند قاب خالی در بین شان‌های بافته شده در طول جریان شهد و یا گذاشتن ۸ شان عسل به جای ۹ شان در طبقه‌ی ذخیره عسل و بالاخره تحریک مداوم کلنی‌ها به موم بافی به وسیله‌ی تغذیه مصنوعی با شربت قند.
فاکتورهای موثر در تولید موم و شانسازی:
- جریان شهد: اگر جریان شهد زیاد باشد نیاز به شان جهت ذخیره عسل نیز بیشتر میشود و تولید موم بالا میرود.
- پرورش نوزاد (تخمگذاری): اگر قدرت تخمگذاری ملکه بالا باشد نیاز به تعداد سلولها نیز بیشتر میشود.
- حضور ملکه: فقط کلنیهای دارای یک ملکه، شان میسازند.
- دما: در دماهای بیشتر از 15 درجه سانتیگراد فعالیت شان سازی مساعد میگردد.
- حضور گرده به عنوان یک منبع پروتئینی.
رمز موفقیت زنبور عسل. در پشتکار مدام و اجرای کار های گروهی است. زنبور عسل موجودی است که هیچ وقت نمی خوابد. و روز ها از گلها و گیاهان تغذیه می کند.
و در داخل کندوی زنبور عسل ذخیره می کند. و شب ها تا صبح شهد گلها را تبدیل به عسل می کند. شهدی که در کیسه عسلی زنبورعسل ذخیره شده. را شب هنگام از کیسه عسلی خود خارج کرده و دوباره آن را می خورد. و دوباره بالا آورده دوباره وارد کیسه عسلی خود می کند. و اینقدر این کار را انجام می دهد.
تا رطوبت احتمالی آن را گرفته و ماده ای شفا بخش. و نا شناخته از بدن خود به عسل اضافه می کند. که عسل طبیعی خاصیت شفا بخش پیدا کند.