زنبورداری در فصل تابستان ، شهد و گرده
توضیحات:
-
به نام خدا
در بیشتر مناطق، جریان شهد طبیعی با گل دهی گیاهانی چون شبدر، شاه توت، لیموترش و بیدمشک شروع میشود. در ایران، به دلیل گوناگونی آب و هوا در نقاط مختلف، زمان گلدهی گیاهان مذکور متفاوت است. در این فصل، بیشترین و بهترین عسل توسط زنبورها تولید می شود. به همین دلیل، به آن جریان اولیه « شهد با عسل» گفته میشود.
در یک زنبور داری سود آور، نتیجه جریان اولیه شهد باید تولید عسل مازاد در هر کندو باشد. با رعایت اصول صحیح مدیریت کلنیها، می توان جمعیت آنها را تا شروع جریان شهد به بیشترین تعداد ممکن رساند. هرچه جمعیت زنبوران بیشتر باشد، تعداد زنبورهای مزرعه رو که به خارج از کندو میروند، بیشتر خواهد بود و به این ترتیب، شهد بیشتری به کندو آورده و برداشت عسل بیشتری خواهید داشت.
زنبوردار باید زمان و طول مدت گلدهی گیاهان منطقه را به خوبی بداند و از دوره جریان شهد طبیعی در منطقه ای که زنبورستان خود را مستقر می کند، آگاه باشد. یادداشت برداری از تمامی اطلاعات ضروری مربوط به منطقه و به خاطر سپردن آنها منجر به برداشت محصول و برداشت عسل بیشتر در سال های بعد خواهد شد، زیرا به این ترتیب زنبوردار جدید می داند که چه گیاهی در چه زمانی از سال گل میدهد و مدت گلدهی و میزان شهد آن منطقه چقدر است.
برخی از زنبورداران وجود جداگر ملکه را لازم دانسته و بعضی آن را بی مصرف و مانع تهویه طبیعی داخل کندو میپندارند. به نظر می رسد مزایای جداگر ملکه بیش از معایب آن است. استفاده از جداگر ملکه سبب افزایش کیفیت عسل می شود، زیرا منطقه پرورش نوزادان را از محل ذخیره سازی عسل جداکرده و اجازه نمی دهد ملکه در قسمتهای فوقانی کندو تخمگذاری کند.
:جداگر ملکه
در غیاب جداگر ملکه، قسمت هایی از شانهای ذخیره عسل در طبقات توسط ملکه تخمریزی شده و در آن قسمت ها نوزادان پرورش داده می شوند. بدیهی است که استفاده از عسل این نوع شانها برای زنبوردار در هنگام برداشت عسل مشکل ایجاد می کند، زیرا در صورت قرار دادن این شانها در دستگاه برداشت عسل یا اکستراکتور اولا نوزادان از بین خواهند رفت و ثانیا به دلیل مخلوط شدن اجساد نوزادان با عسل، از کیفیت عسل کاسته می شود.
توصیه می شود برای تولید بیشتر و استحصال عسل مرغوبتر در طول مدت جریان شهد طبیعی، با استفاده از جداگر ملکه، منطقه پرورش نوزادان از منطقه ذخیره سازی عسل جداشود. جداگر ملکه نباید در اوایل هر فصل بر کلنی تحمیل شود. در واقع به علت مفید نبودن، قبل از اردیبهشت ماه به ندرت از جداگر ملکه استفاده میشود. ضمنا در پاییز باید در اولین فرصت آن را از کندو خارج کرد. این کار معمولا در هنگام برداشت عسل پاییزه صورت می گیرد.
زنبوردارانی که منطقه پرورش نوزادان کلنی های آنها دوطبقه باشد (یعنی دو طبقه روی کندوی اصلی) و شبکه ملکه را در بالای طبقه دوم قرار داده اند، بهتر است در اوایل تیرماه ملکه را در کندو (پایین ترین طبقه) قرار داده و شبکه ملکه را در بالای اولین طبقه پرورش نوزادان بگذارند.
نتایجی که از این کار عاید میشود به شرح زیر است:
١ – معمولا تا اوایل تیرماه بیشترین تخمگذاری ملکه انجام شده است و اگر ملکه مایل به تخمگذاری باشد به اندازه کافی جا برای این کار دارد (یک قاب استاندارد حاوی ۵۰۰۰ حجره است. از طرف دیگر ملکه می تواند حدود ۱۵۰۰ تخم در روز بگذارد. واضح است که میتوان ملکه را وادار کرد تا تمام تخمهایش را در این قسمت بگذارد).۲- اگر از تخمگذاری ملکه در طبق دوم جلوگیری شود، زنبورها این طبق را پر از عسل می کنند، به طوری که هنگام زمستان گذرانی، کلنی دارای یک طبق پر از عسل و گرده با کیفیت عالی خواهد بود.
موثر ترین و ساده ترین راه برای نگهداشتن ملکه در قسمت تحتانی کندو استفاده از جداگر ملکه است. در هنگام نصب جداگر ملکه در کندو، سه روش برای راندن ملکه به قسمت تحتانی وجود دارد.
۱- با یک ماده دور کننده (Repellent) زنبورها و ملکه را می توان به قسمت پایین راند.
۲- با استفاده از دود می توان مقدار زیادی دود به کلنی داد، به طوری که قسمت اعظم زنبورها به همراه ملکه مجبور به رفتن به قسمت پایین شوند.
٣- با تکاندن زنبورها و ملکه از روی قاب های پرورش نوزاد، در جلوی درب کلنی یا در قسمت پایین کندو.
احتمالا استفاده از یک ماده دور کننده برای این کار، راحت ترین و موثرترین روش است. باید دانست که در روش تکاندن زنبورها، خطر صدمه رسیدن به ملکه وجود دارد.
اضافه کردن ورق پایه شان و ساختن شانهای جدید در هر سال، ساختن چند قاب جدید حاوی ورق موم، یکی از کارهای مدیریتی ضروری رنبورداری در فصل تابستان است، زیرا سلول های واقع در شان های قدیمی با هر چرخه پرورش نوزاد که در آنها صورت می گیرد، به علت اضافه شدن پوسته های شفیرگی و بره موم به دیواره سلولهای نه تنها کوچک می شوند، بلکه به مرور زمان، سیاه، فرسوده و شکننده می شوند. ضمنا شانهای قدیمی اغلب دارای تعداد زیادی سلول نر هستند.
شان هایی که به طور صحیح سیم کشی نشده باشند، شکم میدهند؛ یعنی، وقتی از عسل پر می شوند، به یک طرف متمایل می شوند و در نتیجه حالت مسطح نخواهند داشت. عموما این شکم دادن توأم با طویل شدن سلولهای یک طرف قاب است. هنگام در آوردن این نوع قابها از کندو، ممکن است قسمتی از سطح شان خراشیده یا تخریب شود و تعدادی زنبور تلف شوند. بنابراین هنگام درست کردن قابها، در مراحل سیم کشی و موم دوزی باید دقت شود.
در هر زمان از فصل وفور شهد در طبیعت، تقریبا بیشتر زنبورها به قاب های حاوی ورق موم جلب شده و به خوبی روی آنها کار می کنند، به خصوص اگر با شربت شکر نیز تغذیه شوند. بهترین جا در کندو برای گذاشتن قاب های جدید حاوی ورق موم، درست بالای قسمت پرورش نوزادان است.
شاید بهترین شکل در این حالت، قرار دادن شش قاب جديد پرورش نوزاد با ورق موم در وسط طبق دوم پرورش نوزادان باشد، به طوری که جداگر ملکه در بالای آن نصب شده و ملکه در زیر جداگر و در دو قسمت پرورش نوزادان قرار گیرد. در طرف قاب های حاوی ورق موم، با پوکه ها (drawn comb) پر می شود.
راه دوم برای جلب زنبورها به قابهای جدید حاوی ورق موم در زنبورداری در فصل تابستان ، این است که چهار قاب جدید به طور یک در میان، بین پنج پوکه قرار داده شود. برخی از زنبورداران، در هر طبقی که هنگام جریان شهد به کند و اضافه می کنند، یک یا دو قاب جدید قرار می دهند. قاب های حاوی ورق موم باید در موقع جریان شهد به کندو اضافه شوند، در هنگامی که شهد در دسترس نباشد، زنبورها لبه ورق موم را جویده و آنها را خرد می کنند.
هنگام برداشت عسل از قابهای جدید، باید بسیار مواظب بود و بهتر است بیشتر سلول های جدید، هنگام پولک برداری (تراشیدن درپوش حجرهها) از شانهای جدید برداشته شود. می توان چاقو یا چنگال پولک برداری را طوری به کار برد که تنها ۶ تا ۱۲ میلی متر از طول دیوارۂ حجره ها باقی بماند. به این ترتیب، بیشتر وزن قاب برداشته شده و خطر کمتری از نظر شکستن قابها در هنگام استخراج عسل وجود خواهد داشت. هنگام برداشت عسل از قابهای جدید، شدت دور دستگاه باید آهسته باشد تا به قابها آسیب نرسد.